Dz.U.97.111.724 -
tekst
Dz.U.97.111.724
1998-09-01zm.Dz.U.97.88.554
1999-01-01zm.Dz.U.98.106.668
2000-02-23zm.Dz.U.00.12.136
Ustawa o ochronie zwierząt
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
1. Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia,
nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i
opiekę.
2. W sprawach nie uregulowanych w ustawie do zwierząt stosuje
się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.
3. Organy administracji publicznej podejmują działania na rzecz
ochrony zwierząt, współdziałając w tym zakresie z odpowiednimi
instytucjami i organizacjami krajowymi i międzynarodowymi.
Art. 2.
Ustawa reguluje postępowanie ze zwierzętami:
1) domowymi,
2) gospodarskimi,
3) wykorzystywanymi do celów rozrywkowych, widowiskowych,
filmowych, sportowych i specjalnych,
4) używanymi do doświadczeń,
5) utrzymywanymi w ogrodach zoologicznych,
6) wolno żyjącymi (dzikimi),
7) obcymi faunie rodzimej.
Art. 3.
W celu realizacji przepisów ustawy właściwe organy administracji
rządowej i samorządu terytorialnego współdziałają z samorządem
lekarsko-weterynaryjnym, Państwową Inspekcją Weterynaryjną oraz
z innymi instytucjami i organizacjami społecznymi, których
statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
Art. 4.
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) doświadczeniu na zwierzęciu - rozumie się przez to
wykorzystanie zwierzęcia do celów naukowych lub dydaktycznych,
mogące u niego spowodować uszkodzenia ciała lub inne zaburzenia
zdrowotne, w tym ból, cierpienie, lęk, z wyjątkiem znakowania
zwierząt,
2) humanitarnym traktowaniu zwierząt - rozumie się przez to
traktowanie uwzględniające potrzeby zwierzęcia i zapewniające mu
opiekę i ochronę,
3) konieczności bezzwłocznego uśmiercenia - rozumie się przez to
obiektywny stan rzeczy stwierdzony, w miarę możliwości, przez
lekarza weterynarii, polegający na tym, że zwierzę może dalej
żyć jedynie cierpiąc i znosząc ból, a moralnym obowiązkiem
człowieka staje się skrócenie cierpień zwierzęcia,
4) menażerii objazdowej - rozumie się przez to podmiot
gospodarczy prowadzący działalność w zakresie organizowania
obwoźnych wystaw zwierząt,
5) metodach alternatywnych w zakresie przeprowadzania
doświadczeń - rozumie się przez to nowoczesne metody badawcze,
nie wymagające przeprowadzania doświadczeń na żywym zwierzęciu,
6) ogłuszaniu zwierzęcia - rozumie się przez to metodę
profesjonalnego całkowitego wyłączenia świadomości zwierzęcia,
trwającego aż do jego śmierci,
7) okrutnych metodach w chowie i hodowli zwierząt - rozumie się
przez to działania lub zaniechania człowieka prowadzące w sposób
oczywisty do zmian patologicznych w organizmie zwierzęcia
(somatycznych lub psychicznych) , zwłaszcza w postaci skutków
znoszenia dotkliwego bólu, przymuszania do określonego
zachowania się (uległości) głodem, pragnieniem, działaniem prądu
elektrycznego (z wyjątkiem używania pastuchów elektrycznych,
treserów oraz urządzeń elektrycznych służących do przepędu
zwierząt) bądź innymi zabiegami tego rodzaju, w szczególności
karmienie i pojenie zwierząt przemocą,
8) okrutnym traktowaniu - rozumie się przez to wymienione w
ustawie przypadki znęcania się nad zwierzętami oraz inne
postępowanie właściciela bądź innej osoby, prowadzące do skutków
porównywalnych ze skutkami znęcania się,
9) pielęgnacji - rozumie się przez to wszystkie aspekty relacji
pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem, w szczególności uruchamiane
przez człowieka zasoby materialne i niematerialne, aby uzyskać i
utrzymać u zwierzęcia stan fizyczny i psychiczny, w którym
najlepiej ono znosi warunki bytowania narzucone przez człowieka,
10) przeciążaniu zwierząt - rozumie się przez to zmuszanie do
nadmiernego wysiłku energetycznego, nie odpowiadającego
możliwościom kondycyjnym zwierzęcia ze względu na jego stan
fizyczny i zdrowotny,
11) rażącym zaniedbaniu - rozumie się przez to drastyczne
odstępstwo od określonych w ustawie norm postępowania ze
zwierzęciem, a w szczególności w zakresie utrzymywania
zwierzęcia w stanie zagłodzenia, brudu, nie leczonej choroby, w
niewłaściwym pomieszczeniu i nadmiernej ciasnocie,
12) szczególnym okrucieństwie zabijającego zwierzę - rozumie się
przez to przedsiębranie przez sprawcę działań charakteryzujących
się drastycznością form i metod zadawania śmierci, a zwłaszcza
zadawanie śmierci w sposób wyszukany lub powolny, obliczony z
premedytacją na zwiększenie rozmiaru cierpień i czasu ich
trwania,
13) ubojni - rozumie się przez to każdy zakład pozostający pod
państwową kontrolą sanitarną i weterynaryjną, przeznaczony do
wykonywania uboju zwierząt,
14) uwięzi - rozumie się przez to wszelkie urządzenia
mechaniczne krępujące swobodę ruchów zwierzęcia, w zakresie
możliwości przemieszczania się ponad ustalony zakres, jak też
niektóre urządzenia do kierowania ruchami zwierzęcia w sposób
zamierzony przez człowieka,
15) właściwych warunkach bytowania - rozumie się przez to
zapewnienie zwierzęciu możliwości egzystencji, zgodnie z
potrzebami danego gatunku, rasy, płci i wieku,
16) zwierzętach bezdomnych - rozumie się przez to zwierzęta
domowe lub gospodarskie, które uciekły, zabłąkały się lub
zostały porzucone przez człowieka, a nie ma możliwości ustalenia
ich właściciela lub innej osoby, pod której opieką trwale dotąd
pozostawały,
17) zwierzętach domowych - rozumie się przez to zwierzęta
tradycyjnie przebywające wraz z człowiekiem w jego domu lub
innym odpowiednim pomieszczeniu, utrzymywane przez człowieka w
charakterze jego towarzysza,
18) zwierzętach gospodarskich - rozumie się przez to zwierzęta
utrzymywane w celach hodowlanych i produkcyjnych,
19) zwierzętach laboratoryjnych - rozumie się przez to zwierzęta
utrzymywane specjalnie w celu wykorzystania w doświadczeniach
naukowych, w szczególności myszy, szczury, świnki morskie,
chomiki syryjskie (złote) , króliki, psy, koty, przepiórki, w
miejscach zatwierdzonych lub zarejestrowanych przez odpowiedni
organ władzy,
20) zwierzętach wykorzystywanych do celów specjalnych - rozumie
się przez to zwierzęta, których profesjonalna tresura oraz
używanie odbywa się na podstawie odrębnych przepisów,
regulujących szczegółowe zasady działania jednostek Polskich Sił
Zbrojnych, Policji, Straży Granicznej i innych formacji
podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, służb
kontroli celnej, ratownictwa oraz regulujących zasady szkolenia
i wykorzystania psów - przewodników osób ociemniałych.
Art. 5.
Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania.
Art. 6.
1. Nieuzasadnione lub niehumanitarne zabijanie zwierząt oraz
znęcanie się nad nimi jest zabronione.
2. Przez znęcanie się nad zwierzętami należy rozumieć zadawanie
albo świadome dopuszczanie do zadawania bólu lub cierpień, a w
szczególności:
1) umyślne zranienie lub okaleczenie zwierzęcia, nie stanowiące
dozwolonego prawem zabiegu lub doświadczenia na zwierzęciu,
2) doświadczenia na zwierzętach powodujące cierpienie,
przeprowadzone z naruszeniem przepisów ustawy,
3) umyślne używanie do pracy lub w celach sportowych albo
rozrywkowych zwierząt chorych, w tym rannych lub kulawych, albo
zmuszanie ich do czynności mogących spowodować ból,
4) bicie zwierząt przedmiotami twardymi i ostrymi lub
zaopatrzonymi w urządzenia obliczone na sprawianie specjalnego
bólu, bicie po głowie, dolnej części brzucha, dolnych częściach
kończyn,
5) przeciążanie zwierząt pociągowych i jucznych ładunkami w
oczywisty sposób nie odpowiadającymi ich sile i kondycji lub
stanowi dróg lub zmuszanie takich zwierząt do zbyt szybkiego
biegu,
6) transport zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych, rzeźnych i
przewożonych na targowiska, przenoszenie lub przepędzanie
zwierząt w sposób powodujący ich zbędne cierpienie i stres,
7) używanie uprzęży, pęt, stelaży, więzów lub innych urządzeń
zmuszających zwierzę do przebywania w nienaturalnej pozycji,
powodujących zbędny ból, uszkodzenia ciała albo śmierć,
8) dokonywanie na zwierzętach zabiegów i operacji chirurgicznych
przez osoby nie posiadające wymaganych uprawnień bądź niezgodnie
z zasadami sztuki lekarsko-weterynaryjnej, bez zachowania
koniecznej ostrożności i oględności oraz w sposób sprawiający
ból, któremu można było zapobiec,
9) złośliwe straszenie lub drażnienie zwierząt,
10) utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w
tym utrzymywanie ich w stanie rażącego niechlujstwa oraz w
pomieszczeniach albo klatkach uniemożliwiających im zachowanie
naturalnej pozycji,
11) porzucanie zwierzęcia, a w szczególności psa lub kota, przez
właściciela bądź przez inną osobę, pod której opieką zwierzę
pozostaje,
12) stosowanie okrutnych metod w chowie i hodowli zwierząt,
13) przeprowadzanie na zwierzętach testów środków higienicznych
i kosmetycznych powodujących cierpienie, jeżeli znane są
odpowiednie metody alternatywne.
Art. 7.
1. (1) Zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2
może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi na
podstawie decyzji wójta, burmistrza (prezydenta miasta) i
przekazane do schroniska dla zwierząt albo pod opiekę innej
osoby lub instytucji. Decyzja podejmowana jest z urzędu lub na
wniosek Policji, lekarza weterynarii albo inspektora Towarzystwa
Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub upoważnionego
przedstawiciela innej organizacji społecznej o podobnym
statutowym celu działania.
2. Decyzja, o której mowa w ust. 1, podlega natychmiastowemu
wykonaniu.
2a. (2) Od decyzji, o której mowa w ust. 1, przysługuje prawo
wniesienia odwołania do samorządowego kolegium odwoławczego w
terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji. Samorządowe kolegium
odwoławcze rozpoznaje odwołanie w terminie 7 dni.
3. W przypadkach nie cierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie
zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża
jego życiu, policjant, a także inspektor Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce lub upoważniony przedstawiciel innej
organizacji społecznej o podobnym statutowym celu działania może
odebrać mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) , celem podjęcia przez ten organ
decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 i 3, kosztami
transportu, utrzymania i koniecznego leczenia zwierzęcia obciąża
się jego dotychczasowego właściciela lub opiekuna.
5. Do należności z tytułu kosztów określonych w ust. 4 stosuje
się przepisy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
6. (3) Odebrane zwierzę podlega zwrotowi, jeżeli sąd nie
orzeknie w trybie art. 35 ust. 3 przepadku zwierzęcia, a także
jeżeli postępowanie karne w tej sprawie zostanie umorzone.
Art. 8.
1. Programy nauczania i wychowania szkolnego we wszystkich
typach szkół powinny uwzględniać problematykę ochrony zwierząt
oraz tworzenie szkolnych organizacji przyjaciół zwierząt.
2. Minister Edukacji Narodowej, w porozumieniu z Ministrem
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa oraz
Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, ustala podstawy
programowe nauczania w zakresie problematyki, o której mowa w
ust. 1.
3. (4) Zarząd województwa przygotowuje i wykonuje program
upowszechniania znajomości przepisów ustawy wśród rolników przez
wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego.
4. (5) (skreślony) .
Rozdział 2
Zwierzęta domowe
Art. 9.
1. Kto utrzymuje zwierzę domowe, ma obowiązek zapewnić mu
pomieszczenie chroniące je przed zimnem, upałami i opadami
atmosferycznymi, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające
swobodną zmianę pozycji ciała, odpowiednią karmę i stały dostęp
do wody.
2. Uwięź, na której jest trzymane zwierzę, nie może powodować u
niego urazów ani cierpień oraz musi mu zapewnić możliwość
niezbędnego ruchu.
Art. 10.
1. Utrzymywanie psa rasy uznawanej za agresywną wymaga
zezwolenia właściwego organu gminy.
2. Wykaz ras psów, o których mowa w ust. 1, oraz warunki
wydawania zezwoleń określi, w drodze rozporządzenia, Minister
Spraw Wewnętrznych i Administracji, po zasięgnięciu opinii
Związku Kynologicznego w Polsce.
Art. 11.
1. Zapewnianie opieki bezdomnym zwierzętom oraz ich wyłapywanie
należy do zadań własnych gmin.
2. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w porozumieniu z
Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
określi, w drodze rozporządzenia, zasady i warunki wyłapywania
bezdomnych zwierząt.
3. Wyłapywanie bezdomnych zwierząt oraz rozstrzyganie o dalszym
postępowaniu z nimi może odbywać się wyłącznie na mocy uchwały
właściwej rady gminy, podjętej po uzgodnieniu z państwowym
lekarzem weterynarii działającym na podstawie odrębnych
przepisów oraz po zasięgnięciu opinii upoważnionego
przedstawiciela Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce lub
innej organizacji społecznej o podobnym statutowym celu
działania.
4. Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne
organizacje społeczne o podobnym statutowym celu działania mogą
zapewniać bezdomnym zwierzętom opiekę i w tym celu prowadzić
schroniska dla zwierząt, w porozumieniu z właściwymi organami
samorządu terytorialnego.
Rozdział 3
Zwierzęta gospodarskie
Art. 12.
1. Kto utrzymuje zwierzęta gospodarskie jest obowiązany do
zapewnienia im opieki i właściwych warunków bytowania.
2. Warunki chowu i hodowli zwierząt nie mogą powodować urazów i
uszkodzeń ciała lub innych cierpień.
3. Zabrania się podawania zwierzętom w karmie hormonów wzrostu.
4. Zabrania się tuczu gęsi i kaczek na stłuszczone wątroby.
5. Obsada zwierząt ponad ustalone normy powierzchni dla danego
gatunku, wieku i stanu fizjologicznego jest zabroniona.
6. Zabrania się importu zwierząt i produktów zwierzęcych
uzyskanych w wyniku chowu lub hodowli z naruszeniem przepisów
niniejszej ustawy.
7. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki utrzymywania
poszczególnych gatunków zwierząt gospodarskich.
Art. 13.
1. (6) Wprowadzenie dotychczas nie stosowanej technologii chowu
zwierząt wymaga uzyskania zezwolenia wojewody, stwierdzającego,
że spełnia ona wymogi określone ustawą.
2. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, warunki, tryb i sposób wydawania
zezwolenia, o którym mowa w ust. 1.
Art. 14.
1. Sposób i warunki używania zwierząt do pracy nie mogą stwarzać
nieuzasadnionego zagrożenia dla ich życia i zdrowia ani zadawać
im cierpienia.
2. Zabrania się w szczególności:
1) przeciążania zwierząt,
2) używania do pracy zwierząt chorych lub niedożywionych,
3) używania uprzęży, wędzideł, rzędów wierzchowych, juków,
podków, pojazdów lub narzędzi mogących, ze względu na zły stan
techniczny lub niewłaściwą konstrukcję, spowodować obrażenia
ciała lub śmierć zwierzęcia,
4) używania do popędzania zwierząt przedmiotów lub narzędzi,
które mogą spowodować okaleczenie zwierzęcia,
5) zmuszania do wyczerpującego kłusu lub galopu zwierząt
ciągnących ładunek,
6) używania do zrywki drewna koni poniżej piątego roku życia.
3. Osoba wykorzystująca zwierzęta do pracy ma obowiązek zapewnić
im, w ciągu każdej doby, wypoczynek dla regeneracji sił,
właściwy dla danego gatunku.
Rozdział 4
Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych, widowiskowych,
filmowych, sportowych i specjalnych
Art. 15.
1. Warunki występów, treningów i tresury oraz metody
postępowania ze zwierzętami wykorzystywanymi do celów
rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych
nie mogą zagrażać ich życiu i zdrowiu ani powodować cierpienia.
2. Warunki występów zwierząt, o których mowa w ust. 1, muszą być
określone w scenariuszu lub odpowiednim programie, zatwierdzonym
przez osobę posiadającą odpowiednie kwalifikacje.
3. Zabrania się stosowania wobec zwierząt farmakologicznych i
mechanicznych metod i środków dopingujących.
4. Zwierzęta, o których mowa w ust. 1, powinny mieć zapewniony
właściwy wypoczynek. Zabrania się w szczególności
wykorzystywania tych zwierząt bezpośrednio po transporcie, bez
regeneracji wypoczynkowo-ruchowej.
5. Zwierzętom, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić opiekę
lekarsko-weterynaryjną.
6. Minister Kultury i Sztuki w porozumieniu z Ministrem
Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w drodze
rozporządzenia, sposób i tryb przyznawania uprawnień osobom
odpowiedzialnym za przestrzeganie warunków, o których mowa w
ust. 2.
Art. 16.
Zabrania się wykorzystywania zwierząt w widowiskach i sportach
noszących znamiona okrucieństwa, w szczególności zabrania się
organizowania walk z udziałem byków, psów, kogutów.
Art. 17.
1. Do tresury i pokazów dla celów widowiskowo-rozrywkowych mogą
być wykorzystywane tylko zwierzęta urodzone i wychowane w
niewoli i tylko takie, którym mogą być zapewnione warunki
egzystencji stosowne do potrzeb danego gatunku.
2. Tresura zwierząt dla celów widowiskowo-rozrywkowych i
obronnych może być prowadzona tylko przez osobę posiadającą
odpowiednie kwalifikacje zawodowe, w sposób nie powodujący
cierpienia zwierzęcia.
3. Nie wolno prowadzić tresury zwierząt wyłącznie w celu
zwiększenia ich agresywności.
4. Zabrania się zmuszania zwierząt do wykonywania czynności,
które powodują ból lub są sprzeczne z ich naturą.
5. Zabrania się działalności menażerii objazdowych.
6. Zabrania się propagowania lub upowszechniania drastycznych
scen zabijania, zadawania cierpienia lub innej przemocy, ze
strony człowieka, której ofiarami są zwierzęta, chyba że sceny
te mają na celu napiętnowanie okrutnego zachowania wobec
zwierząt.
7. Do zwierząt, o których mowa w ust. 2, stosuje się odpowiednio
przepisy art. 9.
8. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z
Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki
utrzymywania poszczególnych gatunków zwierząt wykorzystywanych
do celów rozrywkowych, widowiskowych, filmowych, sportowych i
specjalnych.
9. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, tryb i szczegółowe warunki nadawania
uprawnień osobom, o których mowa w ust. 2.
Art. 18.
1. Zwierzęta wykorzystywane do celów rozrywkowych,
widowiskowych, filmowych, sportowych i specjalnych mogą być
przetrzymywane, hodowane i prezentowane jedynie w stadninach,
cyrkach lub bazach cyrkowych oraz w miejscach przeznaczonych dla
zwierząt wykorzystywanych do celów specjalnych, pod nadzorem
państwowej służby weterynaryjnej.
2. Przetrzymywanie, hodowla lub prezentacja zwierząt, o których
mowa w ust. 1, musi być wykonywana w sposób gwarantujący
bezpieczeństwo ludzi i zwierząt.
Rozdział 5
Zwierzęta w ogrodach zoologicznych
Art. 19.
1. W ogrodach zoologicznych utrzymuje się tylko zwierzęta
urodzone i wychowane w niewoli, a inne zwierzęta jedynie wtedy,
gdy wymaga tego dobro osobnika, populacji lub gatunku oraz cele
dydaktyczne.
2. Do ogrodów zoologicznych sprowadza się tylko te zwierzęta,
którym ogród zoologiczny może zapewnić warunki egzystencji
stosowne do potrzeb danego gatunku.
3. Nie należy doprowadzać do rozmnażania zwierząt, których
potomstwu nie zapewni się właściwej egzystencji.
4. (7) Utworzenie nowego ogrodu zoologicznego wymaga uzyskania
zezwolenia starosty.
Art. 20.
Zabrania się utrzymywania i hodowli poza ogrodami zoologicznymi
i właściwymi placówkami naukowymi oraz cyrkami zwierząt
drapieżnych i jadowitych groźnych dla życia ludzi bądź zwierząt.
Rozdział 6
Zwierzęta wolno żyjące (dzikie)
Art. 21.
Zwierzęta wolno żyjące stanowią dobro ogólnonarodowe i powinny
mieć zapewnione warunki rozwoju i swobodnego bytu, z wyjątkiem
tych, o których mowa w art. 23 ust. 1.
Art. 22.
1. (8) Zabrania się wchodzenia w posiadanie zwierząt wolno
żyjących (dzikich) w celu:
1) preparowania zwłok zwierzęcych,
2) tworzenia kolekcji
- bez zezwolenia wojewody.
2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
określi, w drodze rozporządzenia, zasady pozyskiwania zwierząt
przez preparatorów i kolekcjonerów, zasady ich kontrolowania
oraz warunki, sposób i tryb wydawania zezwolenia, o którym mowa
w ust. 1.
Art. 23.
1. Zwierzęta, które stanowią zagrożenie dla życia, zdrowia lub
gospodarki człowieka, mogą być zwalczane.
2. (9) Wojewoda, po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony
Przyrody, Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz
Polskiego Związku Łowieckiego, określi, w drodze rozporządzenia,
warunki, czas i sposoby zwalczania zwierząt, o których mowa w
ust. 1.
Rozdział 7
Transport zwierząt
Art. 24.
1. Transport zwierząt odbywa się środkami do tego celu
przystosowanymi i jest prowadzony w odpowiednich warunkach, a w
szczególności:
1) zwierzęta muszą być prawidłowo ulokowane, a używane uwięzi
nie mogą im krępować leżenia i wstawania w czasie transportu,
2) podłogi pojazdów używanych do transportu powinny mieć
odpowiednią nawierzchnię, zapewniającą przyczepność kończyn oraz
umożliwiającą utrzymanie higieny,
3) środki transportu zwierząt powinny spełniać warunki
utrzymania odpowiedniej temperatury, wentylacji, przestrzeni
oraz naturalnej pozycji,
4) w trakcie dłuższego transportu zwierzęta muszą mieć
zapewnioną odpowiednio często wodę i karmę oraz odpoczynek,
5) zwierzętom chorym lub rannym zapewnia się niezwłocznie pomoc
weterynaryjną,
6) zwierzęta wwożone do kraju oraz wywożone za granicę muszą być
wiezione najkrótszą drogą i bez zbędnych postojów, a ich odprawa
graniczna odbywa się poza kolejnością.
2. Zabrania się:
1) transportu zwierząt w okresie okołoporodowym oraz młodych
zwierząt oddzielonych od matek, niezdolnych do przyjmowania
stałych pokarmów,
2) przeładunku zwierząt bez odpowiedniego zabezpieczenia.
3. Zwierzęta padłe oraz zwierzęta nie nadające się do dalszego
transportu muszą być usunięte na pierwszym postoju.
4. Odpowiedzialność za nieprzestrzeganie zasad i warunków
wykonywania transportu, określonych w ust. 1-3, ponosi
przewoźnik.
5. Minister Transportu i Gospodarki Morskiej w porozumieniu z
Ministrem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej oraz Ministrem
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa określi, w
drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i warunki transportu
zwierząt oraz maksymalny czas transportu dla danego gatunku i
przedziału wiekowego zwierząt oraz sposób postępowania ze
zwierzętami chorymi oraz padłymi.
Art. 25.
Prowadzący pojazd mechaniczny, który potrącił zwierzę,
obowiązany jest, w miarę możliwości, do zapewnienia mu stosownej
pomocy lub zawiadomienia jednej ze służb, o których mowa w art.
33 ust. 3.
Art. 26.
1. Zabrania się przetrzymywania, obrotu oraz przewożenia przez
granicę państwa, bez wymaganego zezwolenia, zwierząt, ich części
i produktów pochodnych, podlegających ograniczeniom na podstawie
umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest
stroną.
2. Minister Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
ustala, w drodze rozporządzenia, wykaz zwierząt, których
przetrzymywanie, obrót i przewożenie podlega ograniczeniom, oraz
określi warunki, tryb i sposób wydawania zezwolenia, o którym
mowa w ust. 1.
Rozdział 8
Zabiegi na zwierzętach
Art. 27.
1. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne
dla ratowania ich życia lub zdrowia oraz dla koniecznego
ograniczenia populacji i mogą być przeprowadzane wyłącznie przez
osoby uprawnione.
2. Zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne wykonywane na
zwierzętach lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji,
bądź związanych z nią schorzeń, mogą być wykonywane wyłącznie
przez osoby uprawnione, z zachowaniem koniecznej ostrożności i
oględności, by ograniczyć cierpienie i stres zwierząt.
3. Zabiegi powodujące ból wykonuje się w znieczuleniu ogólnym
albo miejscowym, z wyjątkiem tych zabiegów, które według zasad
sztuki weterynaryjnej wykonuje się bez znieczulenia.
Rozdział 9
Procedury doświadczalne z użyciem zwierząt
Art. 28.
1. Doświadczenia i testy na zwierzętach są dopuszczalne tylko
wtedy, gdy są konieczne do badań naukowych, dydaktyki w szkołach
wyższych lub ochrony zdrowia ludzi bądź zwierząt, jeżeli celów
tych nie można osiągnąć w inny sposób z powodu braku
odpowiednich metod alternatywnych. Osoba, która ma przeprowadzać
doświadczenia i testy na zwierzętach, ma obowiązek korzystać z
międzynarodowej informacji w danej dziedzinie nauki, by
wyeliminować powtarzalność doświadczeń, jeżeli nie są one
konieczne.
2. W celu opiniowania doświadczeń i testów, o których mowa w
ust. 1, tworzy się Krajową Komisję Etyczną do Spraw Doświadczeń
na Zwierzętach, zwaną dalej "Krajową Komisją Etyczną", oraz
lokalne, w szczególności międzyuczelniane lub uczelniane,
komisje etyczne do spraw doświadczeń na zwierzętach, zwane dalej
"lokalnymi komisjami etycznymi".
3. Przewodniczący Komitetu Badań Naukowych powołuje Krajową
Komisję Etyczną, liczącą 15 członków, w skład której wchodzą
przedstawiciele nauk biologicznych, medycznych, weterynaryjnych,
humanistycznych oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych,
których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
4. Krajowa Komisja Etyczna powołuje lokalne komisje etyczne,
liczące od 5 do 15 członków, w skład których wchodzą
przedstawiciele nauk biologicznych, medycznych, weterynaryjnych,
humanistycznych oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych,
których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.
5. Krajowa Komisja Etyczna ustala ogólne zasady funkcjonowania
lokalnych komisji etycznych i wydawania przez nie opinii o
dopuszczalności przeprowadzania doświadczeń i testów na
zwierzętach oraz rozpatruje odwołania od opinii lokalnych
komisji etycznych. Zezwolenie na prowadzenie badań wydaje
kierownik placówki upoważnionej do przeprowadzania doświadczeń i
testów na zwierzętach, o której mowa w ust. 8, biorąc pod uwagę
w szczególności opinię odpowiedniej komisji etycznej.
6. W obradach Krajowej Komisji Etycznej oraz lokalnych komisji
etycznych nie mogą uczestniczyć z prawem głosu osoby, których
dotyczy wydawana opinia.
7. Zabrania się przeprowadzania doświadczeń i testów na
zwierzętach bez uprzedniego uzyskania pozytywnej opinii lokalnej
komisji etycznej.
8. Doświadczenia i testy na zwierzętach mogą być przeprowadzane
wyłącznie w wyznaczonych placówkach naukowych szkół wyższych,
instytutach naukowo-badawczych, jednostkach Polskiej Akademii
Nauk, urzędowych laboratoriach weterynaryjnych oraz placówkach
produkujących leki i biopreparaty, przez osoby posiadające
odpowiednie kwalifikacje oraz indywidualne zezwolenie wydane
przez kierownika właściwej placówki naukowej.
9. Procedura doświadczeń i testów przeprowadzanych na
zwierzętach musi być zgodna z opinią lokalnej komisji etycznej,
o której mowa w ust. 7, i podlega kontroli.
Art. 29.
1. Do doświadczeń i testów należy używać zwierząt
umożliwiających uzyskanie celu naukowego lub diagnostycznego,
głównie pochodzących z hodowli, o których mowa w ust. 2.
2. (10) Hodowlę zwierząt laboratoryjnych można prowadzić po
uzyskaniu zezwolenia wojewódzkiego lekarza weterynarii.
3. Zwierzęta przetrzymywane w zwierzętarniach muszą mieć
zagwarantowane odpowiednie dla gatunku warunki utrzymania,
możliwość ruchu, dostateczne zaopatrzenie w karmę i wodę oraz
opiekę zapewniającą dobre samopoczucie i zdrowie.
4. Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Rolnictwa i
Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z ministrami
nadzorującymi placówki, o których mowa w art. 28 ust. 8,
określą, w drodze rozporządzenia, warunki, jakim powinny
odpowiadać hodowle zwierząt laboratoryjnych, oraz warunki, tryb
i sposób wydawania zezwolenia, o którym mowa w ust. 2.
Art. 30.
1. Doświadczenia powodujące ból lub inne cierpienie należy
przeprowadzać w znieczuleniu ogólnym albo miejscowym i tylko raz
na tym samym zwierzęciu, chyba że natura doświadczenia wymaga
jego powtórzenia. Tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy dobro
nauki tego wymaga, można dokonać doświadczenia bez znieczulenia.
2. Doświadczenia i prace badawcze, o których mowa w ust. 1,
wymagają każdorazowej zgody właściwej lokalnej komisji etycznej.
3. Zwierzę o wyższym rozwoju czynności psychicznych poddane
doświadczeniu, zdolne do życia, powinno być leczone i przekazane
w miejsce umożliwiające mu dalszą egzystencję.
4. Zwierzę poddane doświadczeniu, w wyniku którego nastąpiła
rozległa interwencja chirurgiczna, a natura doświadczenia nie
wymaga utrzymania go przy życiu i poddania leczeniu, uśmierca
się przed przebudzeniem z narkozy.
Art. 31.
Zabrania się:
1) pozbawiania zwierząt używanych do doświadczeń zdolności
wydawania głosu,
2) przeprowadzania na zwierzętach testów środków kosmetycznych
oraz testów środków higienicznych, jeżeli dostępne są metody
alternatywne,
3) przeprowadzania dla celów dydaktycznych doświadczeń na
zwierzętach, powodujących ich zbędne cierpienie, jeżeli cel ten
można osiągnąć w inny sposób.
Art. 32.
Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi:
1) wykaz placówek naukowych uprawnionych do przeprowadzania
doświadczeń na zwierzętach,
2) szczegółowe zasady powoływania, organizację, działalność oraz
finansowanie Krajowej Komisji Etycznej oraz lokalnych komisji
etycznych, o których mowa w art. 28 ust. 3 i 4,
3) warunki oraz tryb wydawania i cofania uprawnień do
wykonywania doświadczeń na zwierzętach oraz kwalifikacje osób
kierujących doświadczeniami,
4) szczegółowe warunki przeprowadzania doświadczeń na
zwierzętach oraz sposób i tryb ich kontrolowania,
5) sposób prowadzenia rejestru zwierząt laboratoryjnych oraz
dokumentacji doświadczeń na tych zwierzętach,
6) warunki bytowe w hodowlach zwierząt laboratoryjnych i
zwierzętarniach.
Rozdział 10
Uśmiercanie zwierząt
Art. 33.
1. Uśmiercanie zwierząt może być uzasadnione wyłącznie:
1) potrzebą gospodarczą,
2) względami humanitarnymi,
3) koniecznością sanitarną,
4) nadmierną agresywnością, powodującą bezpośrednie zagrożenie
dla zdrowia lub życia ludzkiego,
5) potrzebami nauki, z zastrzeżeniem przepisów rozdziału 9.
2. Jeżeli zachodzą przyczyny, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5,
zwierzę może być uśmiercone za zgodą właściciela, a w braku jego
zgody, na podstawie orzeczenia lekarza weterynarii. Ustalenie
właściciela i uzyskanie jego zgody nie dotyczy zwierząt chorych
na choroby zwalczane z urzędu.
3. W przypadku konieczności bezzwłocznego uśmiercenia, w celu
zakończenia cierpień zwierzęcia, potrzebę jego uśmiercenia
stwierdza lekarz weterynarii, inspektor Towarzystwa Opieki nad
Zwierzętami w Polsce lub innej organizacji o podobnym statutowym
celu działania, funkcjonariusz Policji, straży miejskiej lub
gminnej, Straży Granicznej, pracownik Służby Leśnej lub Służby
Parków Narodowych, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej,
strażnik łowiecki lub strażnik Państwowej Straży Rybackiej.
4. W sytuacji, o której mowa w ust. 3, dopuszczalne jest użycie
broni palnej przez osobę uprawnioną.
Art. 34.
1. Zwierzę kręgowe w ubojni może zostać uśmiercone tylko po
uprzednim pozbawieniu świadomości przez osoby posiadające
odpowiednie kwalifikacje.
2. Pomieszczenie poczekalni przedubojowej powinno być izolowane
akustycznie i oddzielone przegrodą od pomieszczenia
przeznaczonego do pozbawiania świadomości. Podobnie powinno być
oddzielone pomieszczenie przeznaczone do pozbawiania świadomości
od pomieszczeń, w których dokonuje się wykrwawiania oraz
dalszych czynności obróbki poubojowej.
3. W uboju domowym zwierzęta kopytne mogą być uśmiercane tylko
po uprzednim ich pozbawieniu świadomości przez przyuczonego
ubojowca.
4. Zabrania się:
1) uśmiercania zwierząt w okresie okołoporodowym, z wyjątkiem
potrzeb badań naukowych,
2) uśmiercania zwierząt kręgowych przy udziale dzieci lub w ich
obecności,
3) wytrzewiania (patroszenia) , oparzania, zdejmowania skóry,
wędzenia i oddzielania części zwierząt stałocieplnych, przed
ustaniem odruchów oddechowych i mięśniowych.
5. Wymogów określonych w ust. 1 i 3 nie stosuje się przy
poddawaniu zwierząt szczególnym sposobom uboju przewidzianym
przez obrządki religijne.
6. Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej określi, w
drodze rozporządzenia, kwalifikacje osób uprawnionych do
zawodowego uboju, dopuszczalne metody uśmiercania zwierząt
stosownie do gatunku oraz organy uprawnione do kontroli
działalności osób, które zawodowo trudnią się ubojem zwierząt
lub dokonują uboju w ramach działalności hodowlanej bądź
gospodarczej.
Rozdział 11
Przepisy karne
Art. 35.
1. (11) Kto zabija zwierzę z naruszeniem przepisów art. 6 ust.
1, art. 33 lub art. 34 ust. 1-4 albo znęca się nad nim w sposób
określony w art. 6 ust. 2, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do roku.
2. (12) Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa ze
szczególnych okrucieństwem, podlega grzywnie, karze ograniczenia
wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1, sąd może
orzec przepadek zwierzęcia, a w razie skazania za przestępstwo
określone w ust. 2, sąd orzeka przepadek zwierzęcia - jeżeli
sprawca jest jego właścicielem.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2,
sąd może orzec wobec sprawcy zakaz wykonywania określonego
zawodu, prowadzenia określonej działalności lub wykonywania
czynności wymagających zezwolenia, które są związane z
wykorzystywaniem zwierząt lub oddziaływaniem na nie, a także
może orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do
popełnienia przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z
przestępstwa.
5. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 lub 2,
sąd może orzec nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2.500 zł na
rzecz Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce albo na inny
cel związany z ochroną zwierząt, wskazany przez sąd.
Art. 36.
1. (13) Kto narusza zakaz, o którym mowa w art. 20, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
do roku.
2. (14) Kto narusza zakaz, o którym mowa w art. 26 ust. 1,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do roku.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd może
orzec:
1) przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do popełnienia
przestępstwa oraz przedmiotów pochodzących z przestępstwa,
2) przepadek albo odesłanie zwierzęcia do państwa eksportującego
na koszt właściciela.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2, sąd może
orzec nawiązkę w wysokości od 25 zł do 2.500 zł na rzecz
Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce albo na inny cel
związany z ochroną zwierząt, wskazany przez sąd.
Art. 37.
1. Kto narusza nakazy albo zakazy określone w art. 9, art. 12
ust. 1-6, art. 13 ust. 1, art. 14, art. 15 ust. 1-5, art. 16,
art. 17 ust. 1-7, art. 18, art. 19, art. 22 ust. 1, art. 24 ust.
1-3, art. 25, art. 27, art. 28 ust. 1 i 7-9, art. 29 ust. 1-3,
art. 30 i w art. 31, podlega karze aresztu albo grzywny.
2. Usiłowanie, podżeganie i pomocnictwo do czynu określonego w
ust. 1 jest karalne.
3. W razie ukarania za wykroczenie, o którym mowa w ust. 1,
można orzec przepadek narzędzi lub przedmiotów służących do
popełnienia wykroczenia oraz przedmiotów z niego pochodzących,
jak również można orzec przepadek zwierzęcia.
4. W razie popełnienia wykroczenia, o którym mowa w ust. 1,
można orzec nawiązkę w wysokości do 1.000 zł na rzecz
Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami w Polsce albo na inny cel
związany z ochroną zwierząt.
Art. 38.
Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej w porozumieniu z
Ministrem Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa
oraz Ministrem Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia,
tryb i zasady wykonania orzeczenia o przepadku zwierzęcia.
Art. 39.
1. W sprawach o przestępstwa określone w art. 35 ust. 1 i 2,
jeżeli nie działa pokrzywdzony, prawa pokrzywdzonego może
wykonywać Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne
organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest
ochrona zwierząt.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, organizacje
społeczne, których statutowym celem jest ochrona zwierząt,
uprawnione do działania określonego w ust. 1.
Art. 40.
Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami w Polsce oraz inne
organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest
ochrona zwierząt, mogą współdziałać z właściwymi instytucjami
państwowymi i samorządowymi w ujawnianiu oraz ściganiu
przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie.
Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i
końcowe
Art. 41.
W ustawie z dnia 20 maja 1971 r. - Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr
12, poz. 114, z 1981 r. Nr 24, poz. 124, z 1982 r. Nr 16, poz.
125, z 1983 r. Nr 6, poz. 35 i Nr 44, poz. 203, z 1984 r. Nr 54,
poz. 275, z 1985 r. Nr 14, poz. 60 i Nr 23, poz. 100, z 1986 r.
Nr 39, poz. 193, z 1988 r. Nr 20, poz. 135 i Nr 41, poz. 324, z
1989 r. Nr 34, poz. 180, z 1990 r. Nr 51, poz. 297, Nr 72, poz.
422 i Nr 86, poz. 504, z 1991 r. Nr 75, poz. 332 i Nr 91, poz.
408, z 1992 r. Nr 24, poz. 101, z 1994 r. Nr 123, poz. 600, z
1995 r. Nr 6, poz. 29 i Nr 60, poz. 310 oraz z 1997 r. Nr 54,
poz. 349, Nr 60, poz. 369, Nr 85, poz. 539, Nr 98, poz. 602, Nr
104, poz. 661 i Nr 106, poz. 677) skreśla się art. 62.
Art. 42.
Do czasu wydania przepisów wykonawczych do ustawy, nie dłużej
jednak niż przez okres 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie,
stosuje się odpowiednio przepisy dotychczasowe, jeżeli nie są
sprzeczne z ustawą.
Art. 43.
Traci moc rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22
marca 1928 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 1932 r. Nr 42, poz.
417, z 1969 r. Nr 13, poz. 95, z 1971 r. Nr 12, poz. 115 i z
1997 r. Nr 88, poz. 554) .
Art. 44.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z
tym że przepis art. 12 ust. 4 oraz art. 34 ust. 3 w zakresie
wykonywania uboju przez przyuczonego ubojowca wchodzi w życie z
dniem 1 stycznia 1999 r.