A

AAC - Agility Association of Canada

AAD - Advanced Agility Dog (USDAA)

AADC - Advanced Agility Dog of Canada (AAC)

AD - Agility Dog (USDAA)

ADC - Agility Dog of Canada (AAC)

ADCH - Agility Dog Champion (USDAA)

AFC - Amateur Field Champion, (prefix)

Agility - zawody zręcznościowe dla psów (tor przeszkód, który mają do pokonania psy)

AKC - Australian Kennel Club

AKC - American Kennel Club

Albinizm (bielactwo) - brak pigmentu w skórze, włosach, tworach skóry i tęczówce oka (oczy czerwone)

Albinizm lokalny (odznaka) - biała plama występująca najczęściej na głowie i nogach zwierzęcia

Antropomorfizm - przypisywanie przyrodzie żywej i martwej ludzkich cech i motywów postępowania

Anal sacks - gruczoły przyodbytnicze

AOC - Australian Obedience Champion

Aportowanie - przynoszenie przedmiotów na polecenie przewodnika

ARBA - American Rare Breed Association

Atawizm - pojawienie się cech odległych przodków u potomstwa rodziców, u których cechy te nie były obserwowane

AX - Agility Excellent (AKC)

AXJ - Excellent Jumper With Weaves (AKC)


B

Bastardy - zwierzęta uzyskane w wyniku krzyżowania międzygatunkowego (np. pies -wilk); samce bastardy są bezpłodne, ale samice bywają płodne, dzięki czemu można je krzyżować z samcami jednego z wyjściowych gatunków, co prowadzi do utworzenia nowej rasy

Bastardyzacja - krzyżowanie międzygatunkowe

Behawior - zachowanie się zwierząt

Behawioryzm - kierunek w psychologii zajmujący się badaniem zachowań, zespołów reakcji na różnorodne bodźce otoczenia

BIS (Best In Show) - najpiękniejszy pies wystawy, jest to tylko jeden pies (nie ma znaczenia czy to pies czy suka)

BOS (Best of Opposite Sex)- Zwycięzca Wystawy, który nie jest Zwycięzcą Rasy; najlepszy pies danej rasy innej płci niż zwycięzca rasy, tzn. pies, jeśli BOB wygrała suka, albo najlepsza suka danej rasy, jeśli BOB wygrał pies

Breeding - krzyżowanie psów, używane też w znaczeniu: hodowla


C

Caudectomia  (docking) - kopiowanie ogona

CACIB (Certificat d'Aptitude au Championnat International de Beaute de la F.C.I.) - wniosek o certyfikat na międzynarodowego czempiona piękności może uzyskać jeden pies i jedna suka w danej rasie z oceną doskonałą i pierwszą lokatą w drodze porównania psów/suk z klas pośredniej, otwartej , użytkowej i czempionów

CACIT - certyfikat na międzynarodowego czempiona pracy

CAFC - Canadian Amateur Field Champion, (prefix)

Carting - ciągnięcie wózka

CD - Companion Dog (AKC, CKC)

CDX - Companion Dog Excellent (AKC, CKC)

CERF - Canine Eye Registration Foundation - amerykańska organizacja, zajmująca się eliminowaniem dziedzicznych chorób oczu u psów

CFC - Canadian Field Champion, (prefix)

CG - Certificate of Gameness (American Working Terrier Assn)

CGC - Canine Good Citizen - pies dobry obywatel

CGD - Institute of Canine Genetic Diseases

Ch - czempion

Ciąża - okres od zapłodnienia komórki jajowej do porodu; u suk ciąża trwa 63dni (60-66)

CKC - Canadian Kennel Club

Crate - klatka w której są przewożone psy

CsHPK (lub Clp) - czeska księga rodowodowa

CT - Champion Tracker (a dog with a TD, TDX and VST) (AKC)

Cykl rujowy - okres między pierwszym dniem rui a ostatnim przed następną rują

CWC (CAC) - wniosek o certyfikat na krajowego championa piękności, mogą uzyskać psy/suki (z wyjątkiem psów/suk wpisanych do Księgi Wstępnej), które ukończyły 15 miesięcy życia i uzyskały ocenę doskonałą z pierwszą lokatą w klasie otwartej, użytkowej i championów (owczarki niemieckie również w klasach juniorów i młodzieży po ukończeniu 15 miesięcy ), bez względu na liczbę konkurentów


D

DD - Draft dog (NCA)

Degażowanie - przycinanie sierści specjalnymi nożyczkami z jednym lub dwoma ponacinanymi ostrzami, degażowanie nie daje prostej linii cięcia - oszczędza część włosa

DKK - Związek Kynologiczny Dania

Długość psa - odległość od przedniego końca mostka do kości siedzeniowej miednicy

Dojrzałość fizyczna - wiek, w którym u psa ustaje wzrost i rozwój szkieletu

Dojrzałość płciowa - wiek, w którym u psa zaczynają być wytwarzane plemniki, a u suki komórki jajowe

Dojrzałość rozpłodowa - wiek psa/suki w którym hodowca może użyć ich do rozrodu, bez obawy, że spowoduje to ujemne skutki w ich wzroście i rozwoju

Domestykacja - udomowienie

Dymorfizm płciowy - zauważalne różnice w budowie fizycznej psa i suki, na podstawie których można je odróżnić (wzrost, masa ciała, etc.)

Dziedziczność - występowanie biologicznego podobieństwa (budowy i funkcji) między rodzicami a ich potomstwem


E

Ekologia - nauka badająca organizmy w ich środowiskach

Eksterier (pokrój) - wygląd psa, dokładnie określony we wzorcu rasy

Etologia - nauka o zachowaniu zwierząt; bada reakcje zwierząt w warunkach naturalnych

Ewolucja - forma rozwoju, proces ciągłych drobnych przemian; sukcesywne przechodzenie na wyższe stadia rozwojowe


F

Fafle - górna warga zwisająca

FC - Field champion, (prefix)

FCI - Fédération Cynologique Internationale - Międzynarodowa Federacja Kynologiczna; Polska należy do FCI

FD - Flyball Dog

FD - Field Dog (pointing, CKC)

FDCh - Flyball Dog Champion

FDJ - Field Dog Junior (pointing, CKC)

FDX - Flyball Dog Excellent

Fenotyp - zespół cech organizmu, będący kombinacją czynników dziedzicznych i warunków środowiska

FGDCh - Flyball Grand Champion

Fizjologia - nauka o funkcjonowaniu organizmu

FM - Flyball Master

FMCh - Flyball Master Champion

FMX - Flyball Master Excellent


G

Gatunek - grupa zwierząt o podobnych cechach mogących swobodnie się krzyżować i wydawać płodne potomstwo         

Gen - jednostka dziedziczenia związana z przekazywaniem poszczególnych cech organizmu

Genetyka - nauka zajmująca się badaniem dziedziczności i zmienności organizmów

Geny letalne (geny śmiercionośne) - geny o zmienionej strukturze budowy w wyniku mutacji; powodują śmierć 90 - 100% ich nosicieli; śmierć może nastąpić w czasie życia płodowego lub w kilka godzin/dni po urodzeniu

GM - Gambler Master (USDAA)

Gonady (gruczoły płciowe) - u psów - jądra, u suk - jajniki

Groomer - osoba profesjonalnie zajmująca się przygotowaniem wyglądu psa do wystawy

Grupy FCI :


H

Halsztuk - specjalna obroża dla chartów ( rozszerzona w dolnej części obejmującej gardło)

Handler - osoba profesjonalnie zajmująca się pokazywaniem psów na wystawach

Herding - pasienie (np. owiec)

Hermafrodytyzm (obojnactwo) - zjawisko występowania u jednego osobnika funkcjonujących gonad męskich i żeńskich

HIC - Herding Instinct Certified

Hod. (breeder) - hodowca

Hodowla - całość pracy związanej z genetycznym doskonaleniem rasy; w pracy hodowlanej pod uwagę bierze się nie tylko eksterier ale także cechy psychiczne psów

Hybryd (mieszaniec) - efekt krzyżowania psów różnych ras


I

IDC - Międzynarodowy Klub Dobermana; Polska nie jest krajem stowarzyszonym (niestety)

IFSS - International Federation of Sleddog Sports - Światowa Federacja Sportu Psich Zaprzęgów

Inbred (in-breeding)- hodowla wsobna, kojarzenie krewniacze, inbredowanie - kojarzenie bardzo blisko spokrewnionych osobników

Indeks kostny - stosunek obwodu śródręcza do wysokości w kłębie

Indeks formatu - stosunek skośnej długości tułowia (mierzonej od stawu barkowego do guza siedzeniowego) do wysokości w kłębie

Indeks wysokonożności - stosunek długości kończyny do łokcia, do wysokości w kłębie

Inochód - chód lub bieg polegający na stawianiu obu prawych nóg na przemian z obiema lewymi

Inseminacja  (AI - artificial insemination) - sztuczne unasienianie

Int.Ch. - międzynarodowy czempion piękności

Int.Ch.T. - międzynarodowy czempion pracy

IPO - International Prüfungs Ordnung - międzynarodowy regulamin prób pracy

ISDRA - International Sled Dog Racing Association


J

JM - Jumpers Master (USDAA)

K

Kastrat - zwierzę celowo pozbawione narządów płciowych

Kątowanie - kąt pod jakim w swobodnej postawie połączona jest kończyna z korpusem:

Kenel - kojec, zagroda dla psa z budą; również miejsce hodowli psów i sama hodowla

Kondycja - stan fizjologiczny psa w danej chwili; może być dobra, średnia, zła; mówi się o kondycji roboczej, hodowlanej i wystawowej

Konstytucja - zespół cech właściwych organizmowi; u psów może być delikatna, ordynarna lub limfatyczna

Koprofagia - zjadanie kału

Klasa wystawowa - wystawiane psy dzielone są na grupy - w obrębie danej rasy, kryterium jest wiek i dotychczasowe osiągnięcia, psy i suki oceniane są w osobnych klasach

Kłąb - początek linii grzbietu - odcinek bezpośrednio za obręczą barkową

Kopiowanie - zabieg chirurgiczny polegający na skróceniu ogona lub modelowaniu uszu

Krewni kolateralni (boczni) - rodzeństwo i półrodzeństwo oraz kuzyni i krewni naszego psa.

Krewni w linii prostej - grupa psów wywodząca się w linii prostej od wspólnego przodka: pradziadek/prababka, dziadek/babka, ojciec/matka, syn/córka, wnuk/wnuczka

Kufa  (muzzle) - pysk

Kynologia -nauka o psach - ich hodowli, chowie i użytkowaniu


L

Laktacja - okres wydzielania i oddawania mleka przez sukę

LGD (livestock guarding dogs) - psy pasterskie

Linia hodowlana (ród) - grupa psów spokrewniona przez wspólnego przodka (psa założyciela)

Linia genealogiczna - zestawienie wyłącznie męskich potomków kolejnych pokoleń wywodzących się od psa założyciela

Linienie - wymiana okrywy włosowej

LOF - Księga rodowodowa Francji

LOSH - Księga rodowodowa Belgii


M

MAD - Master Agility Dog (USDAA)

MADC - Master Agility Dog of Canada (AAC)

Maści:

  • arlekin - na białym lub jasnopopielatym tle występują plamy różnej wielkości i nieregularnego kształtu, przeważnie czarne, przy czym oczy lub jedno z nich jest "rybie",
  • biało znaczona - na tle jednolitej jakiejkolwiek barwy występują białe plamki w postaci strzałki lub gwiazdki na głowie, krawata lub kołnierza na szyi, kamizelki lub plamki na piersi, na kończynach lub tylko na palcach i końcu ogona,
  • cętkowana - na białym tle kolorowe łaty,
  • ciemna maska - na tle jednolitej barwy żółtej (różnych odcieni), popielatej lub płowej owłosienie na kufie jest czarne lub czarniawe,
  • czaprak - na tle zasadniczej barwy sierści (żółtej lub szarej), występuje czarne lub ciemnoszare owłosienie karku, grzbietu i górnej części boków tułowia,
  • dereszowata - na brązowym tle gęsto rozsiane białe włosy,
  • dropiata - na białym, popielatym lub dereszowatym tle występują bardzo gęsto rozsiane drobne, czarne lub ciemno/jasnobrązowe cętki,
  • jednolita - na całym ciele sierść jednej barwy,
  • łaciata - na białym tle kolorowe łaty,
  • marmurkowa (merle) - na jaśniejszym popielatym lub kawowym tle występują czarne lub czekoladowe plamy różnej wielkości i nieregularnego kształtu,
  • podpalana - na tle zasadniczej barwy czarnej, brązowej lub czekoladowej występują na kufie, piersi i kończynach plamy barwy mahoniowej, rudej lub żółtej,
  • pręgowana - na tle zasadniczej popielatej, żółtej lub brunatnej barwy występują ciemne pręgi ułożone poprzecznie do podłużnej osi tułowia,
  • śniada - na tle zasadniczej barwy żółtej (w różnych odcieniach) występuje czarne zabarwienie końców włosów (czarny nalot),
  • tricolor - na białym tle występują łaty lub plamy w dwóch barwach: czarnej lub niebiesko popielatej oraz czerwono rudej lub żółtej.
  • Mener osoba zajmująca się szkoleniem psów

    MET - węgierska księga rodowodowa

    Miara prętowa - wysokość psa, mierzona od kłębu do podłoża

    Miot - grupa szczeniąt urodzonych z jednej ciąży suki; (litter - miot, litter-mates - szczenięta z jednego miotu)

    Mix-breed - mieszaniec międzyrasowy

    Mutt - kundel

    MX - Master Agility Excellent (AKC)

    MXJ - Master Jumper With Weaves (AKC)


    N

    NA - Novice Agility (AKC)

    NADAC - North American Dog Agility Council

    NAJ - Novice Jumper With Weaves (AKC)

    NATCh - Agility Trial Champion (NADAC)

    Neuter - wykastrowany pies

    NFC - National Field Champion, (prefix)

    NHSB - Holenderska Księga Rodowodowa

    Nr ks. wst. - numer księgi wstępnej do rodowodu


    O

    OA - Open Agility (AKC)

    OAJ - Open Jumper With Weaves (AKC)

    OEKV - Austriacki Związek Kynologiczny

    OFA - Orthopedic Fundation for Animals

    OTCh - Obedience Trial Champion (prefix) (AKC, CKC)

    Ototomia  (cropping) - kopiowanie/przycinanie uszu

    Owulacja (jajeczkowanie) - moment pęknięcia pęcherzyka Graafa na jajniku, w wyniku którego dojrzała w nim komórka jajowa zostaje wrzucona do lejka jajowodu

    Obedience - zawody posłuszeństwa

    Obedience AKC klasy:

  • Novice (CD- companion dog)
  • Open (CDX - companion dog excellent)
  • Utility (UD - utility dog - pies pracujacy)
     
  • Ćwiczenia:

  • heel on leash and figure eight - chodzenie przy nodze na smyczy i figura 8
  • stand for examination - stanie do badania
  • heel free - chodzenie przy nodze bez smyczy
  • recall - przywołanie
  • long sit - siad przez minutę lub 3 minuty
  • long down - leżenie przez 3 lub 5 minut (zależy od klasy)
  • drop on recall - pies musi się położyć kiedy biegnie do właściciela
  • retrieve on flat - przyniesienie przedmiotu na płaskim terenie
  • retrieve over high jump - przyniesienie przedmiotu z przeskokiem nad przeszkodą
  • broad jump - skok wzdłuż (nad płaską przeszkodą)
  • scent discrimination - ćwiczenie węchowe - wybranie przedmiotu z twoim zapachem

    Protection(obrona):
     
  • searching and holding (including guarding) - poszukiwanie i unieruchomienie (włącznie z pilnowaniem)
  • hold and bark - pilnowanie pozoranta i szczekanie
  • fighting - pies szarpie rękawem
  • grip - uchwyt zębami
  • back and side-transport - cofnięcie i transport z boku
  • out - puszczenie rękawa z uchwytu zębami
  • blind - ten "namiot" w którym chowa się pozorant

  • P

    Pigmentacja - ubarwienie skóry

    Plemnik   (semen) - męska komórka rozrodcza

    PM - Pairs Master (USDAA)

    Pokolenie (generacja) - wszyscy potomkowie jednej pary rodzicielskiej

    Pokrewieństwo  (kinship) - podobieństwo genetyczne między krewnymi

    Postawy kończyn patrząc z przodu lub z tyłu:

    Półrodzeństwo - grupa psów spokrewnionych przez wspólnego rodzica (ojca lub matkę)

    Pozorant (decoy albo helper) to osoba z rękawem (sleeve) albo w kombinezonie (suit), która pies będzie atakował

    Probant - pies poddany ocenie, lub taki którego rodowód jest w danej chwili analizowany

    P.O. - egzaminy na psa obronnego

    PKR - polska księga rodowodowa

    P.T. - egzaminy na psa towarzysza


    R

    Rama - stosunek wysokości psa do jego długości; może być kwadratowa lub prostokątna, za mała, za duża, za długa lub odpowiednia

    Rare breed - rasa nie uznana przez AKC;)

    Rasa - grupa psów mająca własną historię, pochodzenie i wzorzec

    Res. CACIB - rezerwowy wniosek na międzynarodowego czempiona piękności

    Rewirowanie - przeszukiwanie wyznaczonego terenu zakosami, w celu odnalezienia zaginionej osoby lub przedmiotu

    Rodowód  (pedigree)- usystematyzowany zapis przodków psa.

    Różanic krzywiczy - (na żebrach z boku klatki piersiowej) deformacja chrząstek żebrowych spowodowana krzywicą.

    Ruja/cieczka  (season/heat) - okres aktywności rozrodczej u suk, w czasie którego następuje owulacja i suka może zostać pokryta


    S

    Seeing Eye albo guide dog - pies przewodnik

    Skull - czaszka

    SM - Snooker Master (USDAA)

    Spay - sterylizowana suka

    SPKP CsHPK/S - słowacka księga rodowodowa

    Stop - krawędź czołowa; przejście między grzbietem nosa a czołem


    T

    TD - Tracking Dog (AKC, CKC)

    TDX - Tracking Dog Excellent (AKC, CKC)

    TD - Therapy Dog

    TDD - Team draft dog (NCA)

    TDI - Therapy Dog International

    Therapy dog - pies terapeuta (pracuje w szpitalach i domach spokojnej starości)

    TOZ - Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami

    Trymer - osoba profesjonalnie zajmująca się przygotowaniem wyglądu psa do wystawy

    TT - temperament test (ATTS)


    U

    UKC - United Kennel Club (nie należy do FCI, uznaje więcej ras - USA)

    U-ACH - Agility Champion (UKC)

    U-ACHX - Agility Champion Excellent (UKC)

    U-AGI - Agility I (UKC)

    U-AGII - Agility II (UKC)

    U-CD - Companion Dog (prefix) (UKC)

    U-CDX - Companion Dog Excellent (prefix) (UKC)

    UD - Utility Dog (AKC, CKC)

    UDT - Utility Dog title with a Tracking Dog title (AKC)

    UDTX - Utility Dog title with a Tracking Dog Excellent title (AKC)

    UDVST - Utility Dog title with a Variable Surface Tracking title (AKC)

    UDX - Utility Dog Excellent (AKC)

    USDAA - United States Dog Agility Association

    U-UD - Utility Dog (prefix) (UKC)


    V

    VAAD - Veteran Advanced Agility Dog (USDAA)

    VAD - Veteran Agility Dog (USDAA)

    VDH - (Der Verband für das Deutsche Hundewesen) Niemiecki Związek Kynologiczny

    VG - Veterans Gambler

    VJ - Veterans Jumper

    VS - Veterans Snooker

    VST - Variable Surface Tracking (AKC)

    VMAD - Veteran Master Agility Dog (USDAA)

    VN - Versatile Newfoundland (NCA)

    VPD - Veteran Performance Dog


    W

    WAC - Working Aptitude Certificate (Doberman Pincher Club of America)

    WC - Working Certificate (various breed clubs, differs)

    WCI - Working Certificate Intermediate (various breed clubs, differs)

    WCX - Working Certificate Excellent (various breed clubs, differs)

    WD - Working dog (American Chesapeake Club, ACC)

    WD - Water dog (Newfoundland Club of America, NCA)

    WDQ - Working dog qualified (ACC)

    WDX - Working dog excellent (ACC)

    Wilczy pazur  (dewclaws) - pojedyncze lub podwójne dodatkowe palce na tylnych lub tylnych i przednich kończynach psa z pazurami

    Wł.  (owner) - właściciel

    Wnęter - pies, którego jądra nie zeszły do worka mosznowego i pozostają w jamie brzusznej - taki pies jest bezpłodny; wnęter jednostronny jest płodny, ale nie powinno się go używać do hodowli, gdyż wnętrostwo jest wadą dziedziczną

    Wolf-hybrid - mieszaniec wilka lub kojota z psem

    WRD - Water rescue dog (NCA)

    WSA - World Sleddog Association

    Wykrok - odległość, na jaką pies wyrzuca do przodu przednie kończyny, określająca długość, a wiec efektywność chodu psa

    Wystawa psów- zorganizowany pokaz psów i suk; zwierzęta pokazywane są w odpowiednich grupach i klasach, osobno psy i suki; celem wystaw jest przedstawienie dorobku hodowców, porównanie najlepszych zwierząt, pełni też funkcje dydaktyczne


    Z

    ZB - niemiecka księga rodowodowa

    Zgryz - wzajemne ustawienie zębów siecznych szczęki i żuchwy oceniane przy zamkniętym pysku:

    ZKwP - Związek Kynologiczny w Polsce

    Zootechnika - nauka o chowie i hodowli zwierząt

    Zwycięzca Grupy - o tytuł konkurują zwycięzcy poszczególnych grup

    Zwycięzca Juniorów - tytuł może otrzymać pies/suka rasy owczarek niemiecki w wieku 18 - 24 miesięcy, który uzyska w kasie juniorów ocenę doskonałą z pierwszą lokatą

    Zwycięzca Młodzieży - tytuł może otrzymać pies/suka w wieku 9 - 18 miesięcy, która uzyska w klasie młodzieży ocenę doskonałą z pierwszą lokatą

    Zwycięzca Rasy -(BOB - Best Of Breed) o tytuł ten konkurują psy i suki, które uzyskały tytuł Zwycięzcy Wystawy

    Zwycięzca Wystawy - o tytuł mogą się ubiegać 3 psy/suki z ocenami doskonałymi i pierwszą lokatą z klasy otwartej, użytkowej i championów konkurując z sobą w porównaniu